Thân thuộc mà quá tải

Bà Trần Thị Phai (70 tuổi, ở P.Hàng Bồ, Q.Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã phải giảm việc đi bộ với bạn đồng niên quanh hồ Gươm trong vài năm nay vì lượng người đi bộ, tập thể dục quá đông vào sáng sớm hoặc cuối chiều. "Tản bộ mà cứ chen chân nhau, không còn thoáng đãng như mấy năm trước", bà Phai kể. Vì thế, bà Phai khấp khởi khi hay tin TP.Hà Nội nghiên cứu mở rộng không gian phía đông hồ Gươm. Bà mong hồ sẽ thoáng đãng, để người dân như bà lại thoải mái dạo phố, vui chơi, tập thể dục.

Khu vực hồ Gươm có quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và tòa nhà "hàm cá mập"

Nói về chủ trương, Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Trần Sỹ Thanh bày tỏ sự thống nhất phát huy giá trị không gian di tích quốc gia đặc biệt hồ Gươm và phụ cận; việc nghiên cứu quy hoạch, cải tạo tại khu vực phía đông hồ Gươm theo hướng tăng cường không gian công cộng, không gian mở, phục vụ cộng đồng nhân dân thủ đô là chủ trương đúng đắn. Điều này cũng phù hợp với chủ trương, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, của Thành ủy Hà Nội và là nhiệm vụ cần thiết triển khai ngay.

Do đó, ông Thanh yêu cầu các sở, ngành, cơ quan phải rút ngắn thời gian triển khai thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, di dời công trình, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất khu vực phía đông hồ Gươm. Chủ tịch UBND TP.Hà Nội khẳng định sẽ tạo điều kiện, chỉ đạo các sở, ngành thành phố khẩn trương hỗ trợ các tổ chức, đơn vị và các hộ dân nằm trong ranh giới nghiên cứu quy hoạch.

Qua tìm hiểu của Thanh Niên, khu vực dự kiến được quy hoạch làm không gian công cộng phía đông hồ Gươm có diện tích khoảng 2 ha, nằm giữa các phố Đinh Tiên Hoàng, Trần Nguyên Hãn, Lý Thái Tổ và trụ sở Sở VH-TT ở phố Hàng Dầu. Theo số liệu rà soát, khu vực này có hơn 70 chủ sử dụng nhà đất, trong đó có khoảng 10 tổ chức, hơn 60 hộ dân.

Về hiện trạng, ở mặt phố Đinh Tiên Hoàng, khu đất giáp các di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh như đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, Tháp Bút và gần khu vực tượng đài Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Cạnh tượng đài là đền Bà Kiệu, một trong những ngôi đền thờ Mẫu đầu tiên của VN. Ở mặt tiền phố Đinh Tiên Hoàng có nhiều hộ dân kinh doanh quán ăn, cà phê. Nhiều năm qua, vỉa hè phía trước bị chủ quán trưng dụng bày bàn ghế. Phía phố Trần Nguyên Hãn có trụ sở Tổng công ty điện lực miền Bắc, Tổng công ty truyền tải điện quốc gia. Còn ở mặt phố Lý Thái Tổ có nhiều cửa hàng thời trang, khách sạn Điện lực Hà Nội và Viện Văn học VN… 

Khu vực không gian hồ Gươm, gồm quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và tòa nhà "hàm cá mập"

Ngoài khu vực phía đông hồ Gươm, Hà Nội cũng bắt đầu nghiên cứu quy hoạch mở rộng quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Đặc biệt, Hà Nội còn dự kiến phá bỏ tòa "hàm cá mập" ở số 7 Đinh Tiên Hoàng để cải tạo không gian, cảnh quan khu vực hồ.

Mơ quy hoạch tổng thể sau 30 năm loay hoay

Theo TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị VN, việc mở rộng không gian hồ Gươm để tạo sự liên kết với các khu vực xung quanh là vấn đề đặt ra từ năm 1995. Tuy nhiên, sau 30 năm, việc này chưa thể thực hiện được vì thiếu vốn đầu tư và kinh phí giải phóng mặt bằng.

Nhiếp ảnh gia Nguyễn Hữu Bảo cũng có những tâm tư xung quanh việc mở rộng không gian công cộng hồ Gươm, đặc biệt khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Ông Bảo nêu vấn đề về nhà bia tưởng niệm Alexandre de Rhodes, người định chế ra chữ quốc ngữ, vốn xưa ở đền Bà Kiệu. Theo ông Bảo, hiện nay Hà Nội có 3 tượng đài Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh (tại chợ Đồng Xuân, vườn hoa đền Bà Kiệu và tại vườn hoa Hàng Đậu). Vì thế, nếu không thể chuyển tượng đài ở đền Bà Kiệu về Bảo tàng Hà Nội, trả lại vị trí cho nhà bia thì nên đưa bia đó ra vị trí tòa nhà hàm cá mập sau khi phá tòa nhà này.

Theo ông Bảo, khi đó, vị trí tòa nhà hàm cá mập sẽ có một vườn hoa nhỏ với nhà bia, đặt tên là vườn hoa Alexandre de Rhodes. Nó sẽ tạo liên kết với quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục vốn lấy tên một phong trào truyền bá chữ quốc ngữ mà Alexandre de Rhodes là người có đóng góp lớn. Nó cũng kết nối với nhà số 10 Hàng Đào vốn là trụ sở của phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục.

KTS Phạm Hiếu, giảng viên Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội, không muốn bàn câu chuyện của chỉ riêng quảng trường hay tòa nhà hàm cá mập. Ông muốn khi xây dựng công trình ngầm ở vị trí tòa nhà, Hà Nội đồng thời cũng có luôn mạng lưới công trình ngầm quanh hồ Gươm. "Chúng ta đang nói về quy hoạch công trình, công trình ngầm ở phía đông, còn phía tây thì sao? Nếu có một tổng thể thì sẽ tốt hơn cho hồ Gươm, vì đây là câu chuyện của quy hoạch không gian chứ không chỉ một công trình", ông Hiếu nói.

Ông Đào Ngọc Nghiêm cũng lưu ý cơ quan chức năng cần có một bức tranh tổng thể trước khi triển khai. Trong "bức tranh", phải thể hiện nội dung mở rộng ra phía đông hồ Gươm như thế nào, phía tây ra sao, rồi khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, khu vực đặt cột mốc số 0, liên kết với ga ngầm C9 thuộc tuyến đường sắt đô thị số 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo (dưới phố Đinh Tiên Hoàng).

"Việc nghiên cứu cải tạo, mở rộng không gian di sản quanh hồ Gươm là vấn đề phức tạp. Đã có rất nhiều đề án nghiên cứu về chủ đề này không thành công mặc dù đã được phê duyệt. Vậy thì lần này chúng ta cũng nên thận trọng, dựa trên những bài học kinh nghiệm trước đó, và phải tìm được sự đồng thuận của người dân", ông Nghiêm lưu ý thêm.

Theo Trinh Nguyễn - Đình Trường/ Thanh niên

https://thanhnien.vn/mo-rong-khong-gian-ho-guom-185250308222424741.htm