19
/
98072
Nghệ nhân làm sống lại con giống bột - đồ chơi cổ của người Hà Nội
nghe-nhan-lam-song-lai-con-giong-bot-do-choi-co-cua-nguoi-ha-noi
news

Nghệ nhân làm sống lại con giống bột - đồ chơi cổ của người Hà Nội

Thứ 2, 28/09/2020 | 20:16:49
359 lượt xem

Tại chợ Trung Thu Hàng Mã, nhiều sạp hàng bày bán những con giống bột Đồng Xuân, Phố Khách sặc sỡ có thể thổi tò te - đây là đồ chơi cổ của người Hà Nội đã vắng bóng nhiều thập kỷ qua.

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu giới thiệu vẻ đẹp độc đáo của những con giống bột Hà Thành. (Ảnh: Đinh Thuận/TTXVN)

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu giới thiệu vẻ đẹp độc đáo của những con giống bột Hà Thành. (Ảnh: Đinh Thuận/TTXVN)

Tại chương trình Trung Thu truyền thống đang diễn ra ở Hoàng thành Thăng Long, một nhóm khách cao tuổi là những người Hà Nội gốc đến tham quan, tìm lại ký ức tuổi thơ đã ngỡ ngàng khi nhìn thấy những con giống bột Đồng Xuân và Phố Khách - vốn vắng bóng nhiều thập kỷ qua - đã xuất hiện tại gian hàng giới thiệu mâm cỗ Trung Thu truyền thống của Hà Nội.

Mọi người trầm trồ, đi từ ngạc nhiên đến thích thú, cùng nhau nhìn ngắm, ríu rít cười nói, kể về những kỷ niệm từng gắn bó với con giống bột một thời, như những mảnh ghép thời gian đang hiện về.

Các bậc cao niên càng ngạc nhiên hơn khi biết được người đưa thứ đồ chơi cổ của Hà Nội trở lại cuộc sống ngày nay chính là nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Bách và nghệ nhân trẻ tuổi Đặng Văn Hậu.

Tại chợ Trung Thu truyền thống Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm năm nay cũng xuất hiện một vài sạp hàng bày bán con giống bột Đồng Xuân, Phố Khách thu hút sự tò mò của không ít em nhỏ cũng như các bậc phụ huynh.

Trẻ em xúm xít quanh sạp hàng ngó nghiêng, cầm nắm những con giống bột nhỏ xinh, nhiều sắc màu, thậm chí thi nhau thổi tò te nghe rất vui tai.

Thấy các em hào hứng với món đồ chơi dân gian mộc mạc, cả người bán lẫn các bố mẹ đều vui vẻ, phấn khởi.

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu kể, con giống bột Đồng Xuân và Phố Khách sinh ra ở 36 phố phường xưa nên khi phục hồi lại, anh đã đưa trở lại nơi này, đúng nơi nó sinh ra.

Nhớ lần đầu đưa nó trở lại phố Hàng Mã, người dân phố cổ Hà Nội ngỡ ngàng và thích thú gặp lại những con giống bột truyền thống mấy mươi năm vắng bóng. 

Mọi người mách nhau mua và hiệu ứng được lan truyền trên mạng xã hội, ngày càng nhiều người tìm tới nghệ nhân Đặng Văn Hậu.

Đặc biệt, khi lần đầu tiên anh Hậu đưa những con giống bột cổ của Hà Nội ra trưng bày năm 2017 ở triển lãm tại Trung tâm giao lưu văn hóa phố cổ Hà Nội, Bảo tàng Dân tộc học và di tích Văn Miếu-Quốc Tử Giám, toàn bộ con giống bột được hệ thống Quán ăn Ngon mua hết.

Từ đó, Đặng Văn Hậu càng tự tin với việc khôi phục món đồ chơi dân gian đặc sắc của Hà Nội.

Với chất giọng lạc quan, vui vẻ, nghệ nhân Đặng Văn Hậu cho hay, cái duyên đến với những con giống bột cổ của Hà Nội cũng thật tình cờ. Đó là khi còn nhỏ tuổi, Hậu hay theo ông ngoại từ làng nghề tò he Xuân La, huyện Phú Xuyên (Hà Nội) vào trung tâm thành phố nặn tò he thì gặp nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Bách.

Ông đặc biệt chú ý đến tài nặn tò he của Đặng Văn Hậu và sau nhiều lần gặp gỡ, đến năm 2012, nhà nghiên cứu Trịnh Bách đã đặt anh làm mấy con rồng thời nhà Nguyễn, dáng rất khó làm.

Nghe nhan lam song lai con giong bot - do choi co cua nguoi Ha Noi hinh anh 1

Các mẫu con giống bột truyền thống Hà thành được khôi phục. (Ảnh: Đinh Thuận/TTXVN)

Với sự đam mê của người làm nghề, cộng với kỹ năng khéo léo, những con giống bột của Đặng Văn Hậu đã khiến nhà nghiên cứu Trịnh Bách hài lòng.

Từ đó trở đi, năm nào ông Trịnh Bách cũng tìm đến Hậu để đặt làm con giống, mãi rồi cũng thành thân.

Một ngày, ông chia sẻ với Hậu: “Chú thấy con giống bột của Hà Nôi xưa rất đẹp, tuổi của chú thủa đó ai cũng thích, nhưng giờ đây không còn, trẻ con không được chơi nữa, nên chú rất tiếc. Hậu có thể giúp chú khôi phục được không?”

Nỗi lòng của ông đã lay động Đặng Văn Hậu và anh đồng ý.

Nhưng khôi phục thế nào là cả một hành trình gian nan bởi con giống bột Đồng Xuân và Phố Khách đã mai một, việc tìm lại người làm con giống xưa rất khó khăn.

[Nặn tò he - nét văn hóa dân gian ở các vùng quê Việt Nam]

May sao, hai chú cháu gặp bà Nguyệt Ánh, là người cuối cùng làm con giống bột Đồng Xuân. Nhìn những con giống bà làm, Đặng Văn Hậu bị mê hoặc luôn.

Cảm kích tấm lòng của nhà nghiên cứu Trịnh Bách và của người trẻ tuổi, bà Nguyệt Ánh đã truyền dạy tất cả những kỹ năng nặn con giống bột Đồng Xuân cho Hậu, với mong muốn có người gìn giữ nét đẹp đặc trưng này.

Tuy vậy, các mẫu con giống bột Đồng Xuân mà bà Nguyệt Ánh có được chưa nhiều. Để phong phú hơn, nhà nghiên cứu Trịnh Bách đã sưu tầm thêm các hình ảnh, hiện vật ở Viện Viễn Đông Bác Cổ.

May mắn tại đây còn giữ lại rất nhiều hình ảnh và hiện vật con giống Đồng Xuân từ năm 1920 đến giờ.

Với những con giống bột Phố Khách do không còn mẫu, nhà nghiên cứu Trịnh Bách đã vẽ lại cho Hậu thực hiện, bởi thủa nhỏ, ông đã từng mày mò tự phác họa những mẫu con giống bột thành bộ sưu tập cho mình.

Bên cạnh việc khôi phục con giống bột Hà thành xưa, Nghệ nhân Đặng Văn Hậu cũng khôi phục con giống bột cổ của làng nghề Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên - quê anh.

Dù những con giống này không còn xuất hiện ở thời điểm đó nhưng không quá khó để khôi phục lại.

Nhiều người cao tuổi ở làng Xuân La vẫn còn biết nghề, chỉ có điều, do thời gian dài khó tiêu thụ nên họ bỏ không làm. Anh chỉ tìm hiểu qua những người lớn tuổi trong làng là có thể làm được.

Chỉ cho khách xem các dòng con giống bột cổ Hà thành, Đặng Văn Hậu cho hay, mỗi dòng con giống bột có đặc trưng và chủ đề thể hiện khác nhau.

Con giống Phố Khách hướng nhiều về chủ đề thần thoại như bộ Tứ linh (Long, Ly, Quy, Phụng), bộ Tam sư…; còn con giống bột Đồng Xuân là con giống trơn, chủ đề khá đa dạng, gắn liền với vật nuôi trong gia đình hay nhân vật trong bộ truyện "Lục súc tranh công," nhân vật tín ngưỡng dân gian Việt Nam trong bộ Tứ phủ, Tam sinh…

Còn con giống bột Phú Xuyên ngày xưa thường gọi là “bánh chim cò” và con tò te, nặn bằng bột tẻ, trộn màu thực vật tự nhiên, khi chơi xong có thể hấp lên ăn được.

Sau này, con giống bột Phú Xuyên cải tiến nặn trên que, mang đến các lễ hội nặn trực tiếp bán cho mọi người.

“Bánh chim cò” và con tò te sau này được gọi là tò he; với các chủ đề phong phú như con công, Võ Tòng đả hổ, Bao Công, Tây Du ký…

Việt Nam là nước duy nhất có tục chơi con giống bột dịp Tết Trung Thu, đó là niềm vui của trẻ nhỏ, niềm tự hào của người lớn.

Mỗi con giống bột mang một câu chuyện, một ý nghĩa khác nhau nhưng đều hướng đến tính giáo dục cho trẻ nhỏ yêu cuộc sống, trân trọng những giá trị lịch sử.

Dù đồ chơi Trung Thu có muôn vàn loại khác nhau nhưng hiện nhiều người có xu hướng quay lại những giá trị truyền thống. Vì thế, con giống bột cổ Hà thành có nhiều cơ hội phục hồi, phát triển.

Những người như nhà nghiên cứu Trịnh Bách và nghệ nhân Đặng Văn Hậu đang kỳ vọng vào điều đó, để họ được sống với đam mê của mình, mang những nét đẹp văn hóa truyền thống đến với trẻ nhỏ và người dân Hà Nội./.

 Theo Đinh Thuận (TTXVN/Vietnam+)

https://www.vietnamplus.vn/nghe-nhan-lam-song-lai-con-giong-bot-do-choi-co-cua-nguoi-ha-noi/666306.vnp

  • Từ khóa

Dấu ấn nửa thế kỷ: Quan hệ Việt Nam-Nhật Bản qua lăng kính lịch sử

Để đánh dấu chặng đường hơn nửa thế kỷ thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Nhật Bản, một dự án xuất bản sách chuyên khảo vừa được triển khai với...
15:20 - 18/03/2025
317 lượt xem

Cầu nối giữa quá khứ và hiện tại

Các nghệ sĩ trẻ đã và đang làm mới những giá trị truyền thống, theo hướng gần gũi và dễ tiếp cận hơn với khán giả trẻ.
09:56 - 18/03/2025
447 lượt xem

Gameshow truyền hình giảm nhiệt, vì sao ?

Trong những năm qua, gameshow truyền hình đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của khán giả VN. Tuy nhiên, đến năm 2025, xu hướng này đang có sự...
08:18 - 18/03/2025
484 lượt xem

Khởi động Tuần lễ Thời trang sinh viên toàn cầu

Sự kiện thời trang dành riêng cho các đơn vị đào tạo lĩnh vực thời trang trên toàn cầu bắt đầu diễn ra từ ngày 4 đến 9/12 tại Hà Nội, nhằm kết nối sinh...
16:41 - 17/03/2025
852 lượt xem

Cơ hội khám phá ẩm thực Pháp tại Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Pháp là hoạt động quen thuộc với người dân Thủ đô trong những năm gần đây, nơi người dân được khám phá, trải nghiệm một trong những nền ẩm...
15:16 - 17/03/2025
874 lượt xem