Ô nhiễm gia tăng

Đơn cử, ngày 19.2, từ sáng sớm cả TP.HCM chìm trong "sương mù" như Đà Lạt. Nhưng ẩn sau màn sương đó là tình trạng ô nhiễm không khí mà theo IQAir (ứng dụng quan trắc chất lượng không khí theo thời gian thật), nhiều nơi tại TP.HCM đạt mức báo động đỏ (IQA là 200) - không lành mạnh với sức khỏe. Mức độ ô nhiễm không khí tiếp tục gia tăng vào buổi trưa, kéo dài đến đầu giờ chiều, nhiều trạm đo chuyển vượt báo động đỏ chuyển sang mức cảnh báo tím - rất không tốt với sức khỏe người dân. Hiện tượng này xuất hiện nhiều mấy ngày gần đây.

Tình trạng ô nhiễm không khí trên chỉ tạm thời giảm khi có trận mưa trái mùa với lượng khá lớn xuất hiện ở khu vực trung tâm thành phố. Theo Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ, đợt mưa trái mùa này có thể kéo dài 4 - 5 ngày, trời se lạnh về đêm và sáng sớm. Tuy nhiên, yếu tố thời tiết này cũng là điều kiện thuận lợi làm cho bụi mịn lơ lửng trong không khí tạo thành hiện tượng sương mù hỗn hợp, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân.

Nguyên nhân là 2 tuần đầu sau tết, một số người còn tranh thủ nghỉ thêm nhưng đến tuần thứ 3 thì tất cả đều trở lại thành phố làm việc. Lượng phương tiện giao thông tăng, các nhà máy xí nghiệp cũng hoạt động hết công suất; hoạt động kinh tế - xã hội của hàng triệu người cùng lúc trong một không gian hẹp đã tạo ra lượng phát thải bụi mịn đáng kể vào không khí. Cùng với đó là mưa trái mùa làm độ ẩm không khí cao và nhiệt độ thấp khiến cho bụi mịn và hơi nước quyện chặt vào nhau như một màn sương bao phủ cả thành phố.

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội và TP.HCM tiếp tục gia tăng. ẢNH: CHÍ NHÂN

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội và TP.HCM tiếp tục gia tăng. ẢNH: CHÍ NHÂN

Trước tình trạng nắng mưa thất thường và ô nhiễm không khí gia tăng, nhiều người dân thành phố cũng dễ bị các bệnh về hô hấp. Chị Lâm Thị Bích Tuyền (ngụ Q.11, TP.HCM) cho biết chị vừa khỏi cảm cúm sau khi bệnh kéo dài hơn một tuần nhưng thấy người mệt mỏi như muốn bệnh lại. Vào đến công ty thì thấy có 3 đồng nghiệp khác cũng sụt sùi như chị. Mọi người cũng hoang mang không biết dịch bệnh hay cảm cúm thông thường do thời tiết biến đổi và không khí ô nhiễm. "Tuy nhiên, có một thực tế là vào những ngày nhìn thấy bầu trời trắng đục là cảm giác rất ngột ngạt, và nếu ra đường không dùng khẩu trang, mình sẽ có cảm giác rất khó thở. Ngày nào thức dậy mà thấy trời trong là rất mừng", chị Tuyền than thở.

Tương tự, mức độ ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các tỉnh phía bắc còn nghiêm trọng hơn và mùa ô nhiễm thường kéo dài đến tháng 4. Trong thời gian trước và sau tết, Hà Nội thường xuyên vượt báo động đỏ và lọt vào nhóm những thành phố ô nhiễm không khí nhất thế giới. Đáng chú ý, có thời điểm tại một số trạm đo ghi nhận chất lượng không khí ở mức nguy hại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mọi người.

Anh Lê Đức Dinh, ở Đông Anh (Hà Nội), kể: Nhà anh có bé nhỏ 5 tuổi, từ khi Hà Nội vào mùa ô nhiễm thì tháng nào bé cũng phải đi bác sĩ khám bệnh uống thuốc, nếu không liên quan đến mũi thì là tai. "Thật sự rất thương các cháu vì ngay cả người lớn cũng cảm thấy mệt mỏi do không khí ô nhiễm. Ngày nào mở mắt ra cũng thấy không khí ngầu đục chứa đầy bụi mịn. Chỉ mong cho mau qua giai đoạn này và về lâu dài lãnh đạo thành phố có giải pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí", anh Dinh nói.

Chất lượng không khí xấu kéo dài

Theo bà Lưu Thị Thanh Chi, Phó trưởng phòng Quản lý môi trường, Sở TN-MT Hà Nội, thống kê trong quý 4/2024 tại các trạm quan trắc cố định và liên tục trên địa bàn cho thấy chỉ số ô nhiễm không khí ở mức kém là 48,91%, mức xấu là 44,37%. Nguyên nhân chủ yếu khiến Hà Nội ô nhiễm nghiêm trọng là thời tiết không thuận lợi, không khí không đối lưu lên cao được. Cạnh đó, lưu lượng phương tiện giao thông đông khiến không khí của thành phố bị ảnh hưởng xấu do bụi đường, khí thải. Để giảm thiểu vấn đề ô nhiễm không khí, Hà Nội đã đưa ra nhiều giải pháp, mới nhất thành phố đã đưa vùng phát thải thấp vào luật Thủ đô. Vùng phát thải thấp bước đầu sẽ được thí điểm tại hai quận Hoàn Kiếm và Ba Đình, là nơi có dân cư đông và đang có những nền móng để phát triển vùng phát thải thấp.

Bên cạnh vùng phát thải thấp, đầu năm nay Hà Nội cũng đưa vào vận hành xe buýt điện trên 4 tuyến mới bên cạnh 14 tuyến hiện hữu, với hơn 200 xe điện. Đây là dòng xe mới nhất của VinFast được nghiên cứu và phát triển tối ưu cho không gian đô thị VN, nhưng cũng tích hợp nhiều tính năng hiện đại, có thể tùy biến theo yêu cầu của đơn vị vận hành. Việc này cũng nhằm thực hiện lộ trình đến năm 2030, toàn thành phố sẽ đạt 70% xe buýt chạy điện và đạt 100% năm 2035.

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch VN, cho rằng tình trạng ô nhiễm không khí ở VN đang gia tăng trở lại sau giai đoạn Covid-19. Thời gian qua chúng ta đã xác định được nguồn gây ô nhiễm và triển khai nhiều giải pháp giảm thiểu, nhưng hiệu quả chưa như mong đợi. Để giải quyết vấn đề này cần nhiều giải pháp tổng hợp, tuy nhiên có một số vấn đề có thể triển khai nhanh và quyết liệt như việc phát triển hệ thống giao thông công cộng, đặc biệt là các phương tiện giao thông điện; đẩy mạnh phát triển hạ tầng hệ thống trạm sạc để khuyến khích người dân sử dụng các phương tiện giao thông cá nhân ít gây ô nhiễm không khí hơn, đặc biệt ở các khu vực trung tâm và đô thị lớn. Bên cạnh đó là các giải pháp liên quan trong lĩnh vực quản lý xây dựng, làng nghề và sản xuất nông nghiệp ở nông thôn.