Vàng tăng, lãi suất giảm, vốn chảy đi đâu?

Giá vàng hôm qua (21.3) bất ngờ trượt dốc không phanh. Các đơn vị kinh doanh vàng điều chỉnh giá trong ngày hơn 10 lần theo xu hướng giảm. Giá mua vàng miếng SJC cuối ngày xuống còn 94,7 triệu đồng, bán ra 97,7 triệu đồng. Như vậy chỉ sau một ngày lập đỉnh ở mức bán ra 100,4 triệu đồng/lượng, mỗi lượng vàng miếng SJC đã giảm 3,9 triệu đồng chiều mua vào và giảm 2,7 triệu đồng chiều bán ra. Tương tự, giá vàng nhẫn cũng bị "thổi bay" từ 1,8 - 2,6 triệu đồng mỗi lượng. Mức giá cao nhất của vàng nhẫn 4 số 9 hiện nay thuộc về Công ty Bảo Tín Minh Châu bán ra 98,6 triệu đồng, mua vào 96 triệu đồng; Công ty SJC mua vào 94,6 triệu đồng, bán ra 97,4 triệu đồng… Giá vàng trong nước hiện cao hơn thế giới khoảng 3,5 - 3,7 triệu đồng/lượng.

Đáng nói, trong khi giá vàng tại VN lao dốc thì giá trên thị trường thế giới chỉ mới "rung lắc", giảm 25 USD/ounce (tương đương 530.000 đồng/lượng) từ mức đỉnh, xuống còn 3.030 USD/ounce. Tại Công ty SJC, nhiều khách hàng đến bán vàng miếng nhiều hơn mua vào. Có người bán ra vài chục lượng, còn người mua vào nhiều lắm vài lượng. Chính vì vậy, khách đến mua cần bao nhiêu lượng thì bán bấy nhiêu, không còn hạn chế số lượng như những ngày trước đó. Trong khi đó, vàng nhẫn vẫn bán hạn chế 5 chỉ/người thay vì 1 lượng như trước.

Dù giảm mạnh nhưng so với đầu năm, giá vàng hiện nay vẫn ghi nhận mức tăng 13,5 triệu đồng/lượng, tương đương 16%. Trong khi đó, lãi suất tiết kiệm lại liên tục giảm trong 3 tuần. Tính từ cuối tháng 2 đến nay, đã có 23 ngân hàng (NH) giảm lãi suất huy động tiền đồng từ 0,05 - 0,25%/năm tùy kỳ hạn. Lãi suất huy động kỳ hạn 3 tháng của các NH hiện dao động quanh mức 4%/năm; kỳ hạn 6 tháng khoảng 4 - 5%/năm; 12 tháng ở mức 4,9 - 6%/năm… Trong làn sóng giảm lãi suất lần này, các NH lớn như Vietcombank, BIDV, Agribank cũng điều chỉnh giảm nhẹ ở các kỳ hạn, xuống còn 1,6 - 3%/năm ở các kỳ hạn từ 1 - 6 tháng.

Bối cảnh này đặt ra câu hỏi liệu vốn từ các nhà băng có chảy sang vàng hay không? Chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng sự chuyển dịch dòng tiền từ tiết kiệm sang vàng cũng không có gì đáng ngạc nhiên. Nhiều người quen khoe với ông rằng đã mua vàng trước đó và nay thu được lợi nhuận lớn. Tuy nhiên, ông Nguyễn Trí Hiếu lưu ý gửi tiết kiệm dù lãi thấp nhưng không lỗ, còn mua vàng thì tùy lúc. Nếu mua vàng 1 - 2 ngày gần đây, khi giá vàng vượt mức 100 triệu đồng/lượng thì nay chắc chắn đang ôm lỗ. Chính vì đặc thù của thị trường vàng như vậy nên lượng tiền chuyển dịch từ tiết kiệm sang vàng hiện không quá lớn. Những người đổ tiền vào vàng thường là lượng tiền lớn đang chờ cơ hội kinh doanh nên tạm trú ẩn vào đây.

Tương tự, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng khẩu vị rủi ro của nhiều người khác nhau. Lãi suất tiết kiệm gửi NH có thấp nhưng an toàn, lãi ít nhưng chắc chắn có. Trong khi đó, giá vàng hiện nay đang đứng ở mức cao kỷ lục, ngoài sức tưởng tượng không chỉ của người dân mà cả giới chuyên gia. Khi giá tăng cao gặp hoạt động bán chốt lời khiến giá lại sập mạnh 2 - 5 triệu đồng/lượng. Điều này đã được dự báo và thỉnh thoảng xảy ra khi giá tăng cao. Đồng thời, khi thị trường rủi ro, "nhà cái" cũng như các tiệm vàng điều chỉnh chênh lệch giá mua - bán tăng lên, chẳng hạn hôm 20.3 chỉ chênh nhau 1,5 triệu đồng/lượng nhưng hôm qua lên 3 triệu đồng/lượng. Tuy nhiên khi giá giảm, thị trường có khi lại xuất hiện lực mua.

Vào năm 2024, giá vàng sau khi lập đỉnh 92,4 triệu đồng/lượng đã giảm sâu xuống 73 - 74 triệu đồng/lượng trong vài tháng. Đó là khi NH Nhà nước (NHNN) thực hiện bán vàng ra can thiệp thị trường. Còn mấy tháng nay, khách hàng cố đăng nhập vào 4 NH thương mại cổ phần nhà nước để đăng ký mua vàng nhưng đều không được. Như vậy, việc bán tháo vàng lần này của nhà đầu tư sẽ làm tăng lượng vàng trên thị trường nhưng trở lại câu chuyện không có hàng khi lực mua xuất hiện, lúc này giá vàng sẽ tăng trở lại. "Mức lãi suất tiết kiệm hiện nay khá thấp nhằm hỗ trợ khách hàng tiếp cận nguồn vốn vay giá rẻ. Tuy nhiên lãi suất duy trì ở mức thấp cũng dễ xảy ra khả năng dòng tiền chuyển dịch từ tiết kiệm sang vàng và bất động sản để kiếm lời", ông Nguyễn Hữu Huân cho hay.

Có nên nhập khẩu vàng?

Tai một cuộc hội thảo ngày 20.3, ông Lê Trí Thông, Tổng giám đốc Công ty Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ), kiến nghị cần có sự phân tách rõ ràng giữa vàng trang sức và vàng miếng - dù cùng là vàng nguyên liệu nhưng tính chất và mục đích sử dụng khác nhau. Nếu coi vàng trang sức là sản phẩm tiêu dùng thông thường thì cần cho phép doanh nghiệp (DN) nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức. Số ngoại tệ để bỏ ra nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức chỉ khoảng 1 - 2 tỉ USD/năm, so với số ngoại tệ để nhập khẩu mỹ phẩm, điện thoại, túi hiệu… thì không đáng bao nhiêu. 

Thực tế, kiến nghị cho phép DN nhập khẩu vàng đã được các chuyên gia đưa ra thời gian qua. Hiện nay, theo Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung - cầu vàng trong từng thời kỳ, NHNN tổ chức thực hiện xuất và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho DN theo quy định. 

Chuyên gia kinh tế, TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng trên thực tế thời gian qua hầu như NHNN không nhập khẩu vàng nguyên liệu hay cấp phép cho DN nhập khẩu. Điều này khiến nguồn cung trong nước ngày càng khan hiếm và hầu như phụ thuộc nguồn nhập lậu. Trên cán cân thanh toán quốc tế của VN, mỗi năm vẫn có lượng ngoại tệ chảy ra nước ngoài mà không biết đi đâu. Đây chính là ngoại tệ bị xuất ra để nhập hàng lậu, trong đó có vàng. Theo tính toán của Hội đồng Vàng thế giới, nhu cầu tại thị trường VN nếu cho nhập khẩu mỗi năm chỉ khoảng 2 - 3 tỉ USD, thấp hơn giá trị nhập khẩu mỹ phẩm hay rượu và thuốc lá… Trong khi đó, vàng là mặt hàng để dành, tiết kiệm của người dân là nhu cầu thông thường và không cần hạn chế như rượu bia, thuốc lá.

TS Lê Xuân Nghĩa nêu Trung Quốc cho phép khoảng 13 đơn vị, bao gồm các DN kinh doanh vàng bạc lớn và các NH thương mại nhà nước tham gia nhập khẩu vàng nguyên liệu. Sau đó các đơn vị này sẽ bán sỉ lại cho các công ty nhỏ trong nước để họ chế tác thành vàng miếng, vàng trang sức phục vụ nhu cầu của người dân. VN có thể nghiên cứu mô hình này, trong đó cho phép 4 NH thương mại nhà nước cùng 4 - 5 công ty kinh doanh vàng bạc lớn nhập khẩu vàng nguyên liệu và phân phối lại trong nước. Đồng thời, cũng nên bỏ quy định nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng. 

"Nhu cầu của người dân phần lớn là để tích lũy, tiết kiệm. Đây cũng là dự trữ quốc gia, phần nào tương tự dự trữ tập trung tại NH trung ương. Vàng chỉ là hàng hóa bình thường và nhu cầu nhập khẩu mỗi năm cũng không lớn bằng các hàng hóa khác nên không phải là nguyên nhân gây ra biến động tỷ giá hối đoái. Giữa lúc Chính phủ khuyến khích tiết kiệm, chống lãng phí cũng như phát triển kinh tế tư nhân thì tôi cho rằng nên gỡ hết các rào cản. Nên để thị trường vàng trở lại giao dịch thông thường, để người dân có nhu cầu mua bán bình thường. Về nguyên tắc, người dân có thể tiết kiệm, tích lũy tài sản bằng nhiều hàng hóa, tài sản khác như gửi tiền ở NH, mua vàng, bất động sản vì không ai gom hết vào một giỏ", TS Lê Xuân Nghĩa chia sẻ.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế, TS Đinh Thế Hiển cho rằng thị trường vàng trở nên không bình thường khi thời gian qua người dân mua bán đều khó khăn. Do vậy, cần phải đánh giá lại chính sách quản lý thị trường vàng và sửa đổi để phù hợp hơn. Nhìn khách quan thì vàng là một loại tài sản đầu tư như nhiều tài sản khác. Trước đây Chính phủ vẫn quản lý theo hướng cho phép nhiều DN kinh doanh vàng bạc đá quý nhập khẩu vàng cũng như thị trường có nhiều thương hiệu vàng miếng khác nhau. Chính phủ cân đối theo tình hình kinh tế - xã hội, thương mại hay tỷ giá hối đoái hằng năm để có thể cấp giấy phép nhập khẩu với số lượng phù hợp cung - cầu trên thị trường nói chung. 

Do vậy, TS Đinh Thế Hiển đề xuất cho phép một số DN, NH thương mại quốc doanh nhập khẩu vàng và bỏ độc quyền vàng miếng. Các DN sẽ có nhiều thương hiệu vàng riêng như trước năm 2012 và từ đó có sự cạnh tranh, đảm bảo thị trường giao dịch thông thường và mức chênh lệch giá với thế giới cũng sẽ không còn quá cao như vừa qua.

Rủi ro lao vào vàng

TS Nguyễn Trí Hiếu nhìn nhận chính vì biến động giá vàng rất lớn nên người mua giá cao sẽ thiệt hại nhanh khi giá sập mạnh. Các công ty kinh doanh vàng đang đẩy mức chênh lệch giữa mua và bán lên 3 triệu đồng/lượng, đồng nghĩa vừa mua vàng xong đã lỗ ngay 3 triệu đồng. Thêm vào đó, khi cơn sốt vàng hình thành, thị trường sôi động, nhiều người mua vàng ở các cửa hàng chính thống không được, lại ra mua ở thị trường online, trôi nổi thì càng không thể nào kiểm định được chất lượng và trọng lượng. Kẻ gian lợi dụng bán vàng rẻ hơn công ty một chút để bán sản phẩm kém chất lượng, vàng giả mà người mua không thể nào biết được cho đến khi mang vàng đi bán.

TS Đinh Thế Hiển nhấn mạnh: Không có tài sản nào mà tăng mãi mãi. Giá vàng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhất là biến động địa chính trị trên thế giới hiện nay nên rất khó dự báo. Thông thường, khi hàng hóa nào tăng quá cao sẽ có một đợt bán ra chốt lời. Giá vàng cũng đang trong tình trạng tương tự. Vì vậy việc chạy theo mua vàng bất chấp giá đã tăng mạnh dễ gặp nhiều rủi ro hơn. Đó là chưa kể chênh lệch giá mua bán trong nước thường dễ bị các công ty đẩy lên quá cao khi thị trường tăng nóng.

Còn theo chuyên gia tài chính Phan Dũng Khánh, trong ngắn hạn vẫn còn những yếu tố hỗ trợ vàng tăng giá. Đó là căng thẳng địa chính trị thế giới, giá USD giảm, nhiều NH trung ương vẫn thực hiện mua vàng. Tuy nhiên trong dài hạn, những yếu tố này có thể quay đầu và vàng sẽ giảm giá. Cụ thể, hiện Mỹ, Nga và Ukraine đã đồng ý ngồi lại bàn bạc tìm giải pháp chấm dứt xung đột và có thể trong tương lai, căng thẳng địa chính trị này sẽ chấm dứt. Bên cạnh đó, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã công bố giữ nguyên lãi suất và dự kiến sẽ có 2 đợt giảm lãi suất trong năm nay. Tuy nhiên có thể Fed sẽ không giảm như dự báo hoặc nếu có thì khả năng USD vẫn được hỗ trợ hồi phục trong dài hạn. Hay việc các NH trung ương mua vàng nhưng số lượng ít hơn nhiều so với khi giá vàng dưới 2.000 USD/ounce nên động thái chốt lời luôn có thể diễn ra. Ngoài ra, các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản đã tăng trở lại nên khả năng dòng tiền không tham gia nhiều ở kênh vàng như trước.

Theo Mai Phương - Thanh Xuân/Thanh niên

https://thanhnien.vn/dien-bien-kho-doan-cua-gia-vang-185250321231302486.htm