Carlsen và các kỳ thủ hàng đầu cùng ngồi phân tích bên lề giải Freestyle Chess Grand Slam Tour - Ảnh: Chess.com

Freestyle Chess Grand Slam Tour là hệ thống giải đấu cờ theo thể thức 960 do Carlsen cùng doanh nhân người Đức Jan Henric Buettner đồng tổ chức. Cũng vì hệ thống giải đấu này, quan hệ giữa Carlsen và Liên đoàn Cờ vua thế giới (FIDE) đổ vỡ hoàn toàn.

Khi làng cờ manh nha cách mạng

Vì sao lại như vậy? Những người hâm mộ thể thao có thể nhìn vào một ví dụ tương tự để khái quát vấn đề. Đó là dự án Super League (do CLB Real Madrid khởi xướng) đã làm nổ ra một cuộc chiến giữa một bên là họ cùng nhóm một số CLB hàng đầu châu Âu với một bên là UEFA.

Trước khi Freestyle Chess Grand Slam Tour ra đời, Carlsen đã sớm có mâu thuẫn với FIDE. Mọi chuyện có thể bắt nguồn từ vụ việc Carlsen tố kỳ thủ Hans Niemann gian lận trong khuôn khổ một giải đấu vào năm 2022, nhưng rồi FIDE không có động thái đáng kể nào và bản thân Carlsen còn bị Niemann kiện ngược tội vu khống. 

Sang năm 2023, Carlsen từ chối tham gia trận chung kết vô địch cờ vua thế giới. Trước đó, kỳ thủ người Na Uy đã thắng liên tiếp 5 trận chung kết và giữ ngôi vua cờ xuyên suốt từ năm 2013. 

Từ sau quyết định kỳ lạ của Carlsen, đã có thêm 2 trận chung kết thế giới được tổ chức với Ding Liren rồi Gukesh Dommaraju lần lượt là người chiến thắng. Nhưng Carlsen vẫn là vị vua không ngai, bởi anh chứng tỏ sự áp đảo trong mọi giải đấu mình tham dự.

Mâu thuẫn giữa Carlsen và FIDE âm ỉ từ đó. Cơ quan đầu não làng cờ không thể hài lòng khi kỳ thủ số một thế giới sống "ngoài luồng" và có thái độ ngông nghênh (như việc anh từ chối mặc đúng quy định trang phục ở Giải vô địch thế giới cờ nhanh và cờ chớp 2024). Ở chiều ngược lại, Carlsen cũng không chấp nhận việc FIDE gò ép các kỳ thủ vào khuôn khổ của họ.

Quan hệ giữa hai bên trở nên căng thẳng một cách công khai vào năm 2024, khi Carlsen cùng doanh nhân Buettner đồng tổ chức giải Freestyle Chess GOAT Challenge (tiền thân của Freestyle Chess Grand Slam Tour). Giải đấu ban đầu mang tên "vô địch thế giới", trước khi bị FIDE tuýt còi và phải đổi tên.

Sang năm nay, giải nâng cấp thành một chuỗi giải đấu bao gồm năm giải diễn ra từ tháng 2 cho đến tháng 12. Hầu hết những kỳ thủ hàng đầu thế giới đều tham dự, nhưng Carlsen cùng kỳ thủ số 3 thế giới là Hikaru Nakamura tố cáo FIDE đang ép họ ký một cam kết sẽ không tham gia Freestyle Chess Grand Slam Tour vào năm sau. Anh còn công khai yêu cầu Chủ tịch FIDE Arkady Dvorkovich phải từ chức.

Carlsen đang cho thấy sức hút mạnh mẽ khi phát triển thể thức cờ ngẫu nhiên - Ảnh: Chess.com

Thể thức 960 mang lại sự giải trí

Hãy tạm gác lại những cuộc xung đột giữa "vua cờ" Carlsen và FIDE, hệ thống giải đấu do kỳ thủ người Na Uy phối hợp tổ chức thực sự mang đến một luồng gió mới cho làng cờ. 

Giải đấu này áp dụng thể thức Chess960 - một biến thể do "quái kiệt làng cờ" Bobby Fischer giới thiệu. Trong đó, vị trí ban đầu của các quân cờ được sắp xếp ngẫu nhiên. Có 960 cách xếp khác nhau, vì vậy thể thức cờ này được gọi là Chess960 (hoặc cờ ngẫu nhiên)

Cờ ngẫu nhiên đã tồn tại từ năm 1996 và bắt đầu được FIDE công nhận từ năm 2008. Nhưng phải đến 2 năm gần đây, thể thức này mới thực sự bùng nổ do công sức của Carlsen và Buettner. Biến thể này khiến các ván cờ trở nên khó lường và nhiều bất ngờ hơn. Việc Carlsen thua đến 3 ván trước Fabiano Caruana, Vladimir Fedoseev, Javokhir Sindarov là ví dụ.

Với cách sắp xếp ngẫu nhiên, Chess960 làm giảm sự phụ thuộc vào lý thuyết khai cuộc và nhấn mạnh sự sáng tạo, khả năng ứng biến của các kỳ thủ. Điều này phù hợp với cảm nhận của Carlsen, khi anh tỏ ra chán chường với cờ vua truyền thống trong những năm gần đây. 

Đã có nhiều nhận định rằng cờ vua ngày nay quá phụ thuộc vào yếu tố công nghệ, khi các siêu máy tính hỗ trợ kỳ thủ ngày càng hoàn hảo. Khi tham gia Chess960, các kỳ thủ buộc phải nâng cao khả năng ứng biến.

Khó có thể nhận định đúng sai trong cuộc xung đột giữa Carlsen và FIDE. Nhưng với tài năng và sức hút của một "vua cờ" thực thụ, Carlsen đang khiến làng cờ trở nên sôi động.

Theo Huy Đăng/ Tuổi Trẻ

https://tuoitre.vn/cuoc-cach-mang-cua-vua-co-20250210091026111.htm