Bác sĩ khám cho bệnh nhi nằm viện do mắc sởi. (Ảnh: HẢI NGÔ) 

Phó Giáo sư, tiến sĩ Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới cho biết, từ đầu năm đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận hàng trăm ca sởi ở người lớn, mỗi ngày trung bình 10-20 ca. Các triệu chứng thường gặp là sốt, phát ban, ho, chảy nước mắt, nước mũi.

Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân diễn tiến nặng với biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, tăng men gan, tiêu chảy, thậm chí viêm não-màng não. Các ca mắc sởi có biến chứng như viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, tăng men gan, suy gan, suy đa phủ tạng phải lọc máu, suy hô hấp phải đặt ống nội khí quản,… chiếm khoảng 5% trong số các bệnh nhân nhập viện. Những trường hợp có bệnh nền như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch có nguy cơ cao hơn, dễ diễn tiến nặng phải can thiệp máy móc

Hầu hết các trường hợp này đa số đều chưa được tiêm phòng hoặc trước có tiêm phòng nhưng không tiêm nhắc lại.

Trong bối cảnh nhiều bệnh viện ghi nhận số ca sởi ở người lớn tăng, gặp biến chứng nặng, bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC khuyến cáo những đối tượng sau nên đi tiêm vaccine phòng sởi sớm.

Nhóm có bệnh nền

Người có bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, hen suyễn, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), suy thận, ung thư… dễ bị sởi tấn công và gây bội nhiễm, dẫn đến biến chứng nặng.

Nghiên cứu trên 294 người lớn mắc sởi tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP Hồ Chí Minh từ tháng 10/2018 đến tháng 5/2020, cho thấy bệnh nhân sởi kèm bệnh mạn tính như gan, đái tháo đường, hen phế quản, tim mạch… có tỷ lệ biến chứng viêm phổi cao hơn so với nhóm không có bệnh nền.

Tiêm vaccine sởi.

Lý do, hệ miễn dịch của nhóm người này đã bị suy yếu, giảm khả năng loại bỏ và chống đỡ sự tấn công của virus sởi. Từ đó, mầm bệnh thuận lợi nhân lên và xâm nhập gây biến chứng. Quá trình điều trị người có bệnh nền và mắc sởi cũng khó khăn và kéo dài hơn do phải vừa điều trị sởi vừa phải kiểm soát bệnh nền, phối hợp nhiều loại thuốc.

Ngoài ra, virus sởi gây phá hủy trí nhớ miễn dịch sau nhiều năm, khiến người bệnh sau khi mắc sởi dễ nhiễm thêm các mầm bệnh khác như phế cầu, lao, ho gà, cúm… Việc kiểm soát bệnh nền gặp nhiều khó khăn, tăng nguy cơ biến chứng và tử vong.

Phụ nữ mang thai

Thai phụ có hệ miễn dịch yếu, nếu chưa có miễn dịch với sởi có nguy cơ cao nhiễm bệnh nếu tiếp xúc nguồn lây với khả năng lây trên 90%. Bệnh sởi có thể gây biến chứng sản khoa như sảy thai, sinh non, thai chết lưu…

Một nghiên cứu trên 28 thai phụ mắc sởi điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP Hồ Chí Minh năm 2018-2020 cho thấy tỷ lệ biến chứng viêm phổi và biến cố thai kỳ ở phụ nữ mang thai mắc sởi lần lượt lên đến 17,9% và 32,1%.

Bác sĩ Chính giải thích thai phụ nhiễm sởi có nhịp tim và thân nhiệt đều tăng cao, đến 39-40 độ C khiến tim thai phải làm việc quá sức. Tình trạng này tăng nguy cơ tử vong cho mẹ, thai lưu, sảy thai, chuyển dạ sinh non. Nếu mẹ mắc sởi vào cuối thai kỳ, trẻ sinh ra có nguy cơ nhiễm sởi tiên phát, viêm não xơ cứng bán cấp dẫn tới tử vong…

Nhóm chưa có miễn dịch

Theo bác sĩ Chính, bệnh sởi có tính chất lây nhiễm hàng đầu và dễ lây thành dịch. Hầu hết người chưa có miễn dịch, như: chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm vaccine, nguy cơ nhiễm bệnh khi tiếp xúc virus. Trung bình một người mắc sởi có thể lây cho 12-18 người khác.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), người lớn có thể chiếm khoảng 10-20% các trường hợp mắc bệnh sởi trong các đợt bùng phát.

Vaccine phòng bệnh sởi.

Người lớn mắc sởi có thể có triệu chứng không điển hình như sốt cao, ho, khó thở, viêm kết mạc… Việc này dẫn tới tâm lý chủ quan, không khám và điều trị kịp thời, tăng nguy cơ biến chứng và trở nặng. Họ có thể trở thành nguồn lây cho những người khác trong gia đình, cộng đồng, đặc biệt nhóm có miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, thai phụ, người cao tuổi, suy giảm miễn dịch hay có bệnh lý nền.

Nghiên cứu cho thấy người lớn mắc sởi cũng có triệu chứng nặng, phải nghỉ học, nghỉ làm và nhập viện để điều trị bệnh, gây mất ngày công lao động. Như tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, số ca mắc sởi từ cuối năm 2024 đến nay tăng nhanh, 35% gặp biến chứng như tổn thương gan, viêm giác mạc, nhìn mờ, viêm phổi, viêm não.

Gần đây nhất, bệnh viện tiếp nhận người đàn ông 50 tuổi gặp biến chứng viêm não do sởi dẫn đến lơ mơ, nguy kịch. Bệnh nhân bị lây bệnh khi chăm sóc con, bị sốt, mệt, ho nhưng không nghĩ người lớn mắc sởi nên ban đầu chỉ chữa viêm họng cấp.

Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết, người lớn có thể chủng ngừa bằng các loại vaccine như vaccine sởi đơn giá (MVVAC-Việt Nam), hoặc vaccine phối hợp sởi-quai bị-rubella (Priorix-Bỉ và MMR II-Mỹ). Lịch tiêm gồm 2 mũi cách nhau tối thiểu 1 tháng. Tiêm đầy đủ hai mũi vaccine có hiệu quả phòng bệnh lên đến 98%.

Phụ nữ nên tiêm vaccine ngừa sởi trước khi mang thai 3 tháng, tốt nhất là 3 tháng, tối thiểu là 1 tháng tùy từng loại vaccine để cơ thể có đủ thời gian sinh ra kháng thể phòng bệnh, không ảnh hưởng đến thai nhi. Vaccine còn giúp mẹ truyền kháng thể thụ động sang thai nhi, bảo vệ bé trong những tháng đầu tiên sau khi chào đời, khi chưa đủ tuổi chủ động tiêm ngừa vaccine sởi.

Theo Mạnh Trần/ Nhân Dân

https://nhandan.vn/ba-nhom-doi-tuong-nen-di-tiem-vaccine-soi-post867756.html