Để chọn ngành nghề một cách thông minh

Một số phụ huynh chia sẻ rằng trước đây khi chọn ngành nghề không bị "rối não", chỉ cần chọn nghề bản thân yêu thích; còn trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) phải "cân đo đong đếm", dựa vào các tiêu chí khác: nghề không bị AI cạnh tranh đẩy vào thế mất việc, nghề có tiềm năng phát triển trong dài hạn...

Người trẻ cần biết ứng dụng AI vào công việc ẢNH: THANH NAM

Chị Nguyễn Thị Thế, phụ huynh học sinh Trường THPT Vạn Tường (Quảng Ngãi), hỏi: "Phải chăng trong thời AI, cách học sinh tiếp cận và ra quyết định nghề nghiệp khác với thời trước?".

Em Đỗ Hà Thu, học sinh lớp 12 Trường THPT Chu Văn An (Bình Phước), cho biết từng muốn học ngành kế toán hoặc ngân hàng. Tuy nhiên nhận thấy hai ngành này đã và đang có xu hướng ứng dụng AI xử lý hóa đơn, sổ sách, đảm trách luôn việc tự động hóa giao dịch, xử lý tín dụng…; Thu lo lắng: "Nếu chọn học ngành theo sở thích, có thể bị ảnh hưởng bởi AI".

Em Nguyễn Vũ Thu Thanh, học sinh lớp 12 Trường THPT Bình An (Bình Dương), chia sẻ: "Em được một số người hướng dẫn hãy chọn ngành khó hoặc ít bị AI thay thế. Cũng có lời khuyên hãy chọn ngành "hot". Điều này có nên không?".

Trả lời băn khoăn này, anh Lê Thành Tân, nghiên cứu sinh tâm lý, Trường ĐH Newcastle (Úc), cho biết dù trong thời đại AI phát triển, nhưng AI chỉ có thể hỗ trợ công việc chứ không thể thay thế đam mê và sự sáng tạo của con người. Vì vậy, học sinh hãy chọn ngành nghề phù hợp với sở thích, khả năng, thế mạnh của bản thân để có thể phát triển lâu dài.

Anh Tân chia sẻ: "Chọn ngành "hot" mà ngành ấy không phù hợp với năng lực, sở thích, mong muốn thì phản tác dụng. Bởi lẽ trong thị trường lao động có nhiều thay đổi, không ít sự cạnh tranh như hiện nay, ngành "hot" không đảm bảo ra trường có việc làm tốt, đáp ứng được mong muốn của bản thân như chế độ đãi ngộ, lương thưởng… Hơn hết, có thể rơi vào tình huống phải bỏ dở giữa chừng, bị điểm kém, nợ môn, không có động lực để phấn đấu học tập. Ngược lại, nếu chọn ngành học bản thân thấy phù hợp, yêu thích, sẽ giúp học tốt hơn, cảm thấy hạnh phúc".

Để biết bản thân thật sự yêu thích ngành nghề nào, anh Tân hướng dẫn học sinh cần xác định sở thích, điểm mạnh và giá trị cá nhân. Theo đó, hãy dựa vào môn học cảm thấy thích và có khả năng, việc làm mà bản thân say mê, đảm trách tốt nhất. Rồi thử làm bài trắc nghiệm hướng nghiệp nhằm hiểu thêm về tính cách và sở thích nghề nghiệp...

Tận dụng AI phục vụ việc học

Theo ông Đỗ Hữu Hưng, Giám đốc điều hành Accesstrade Việt Nam (Hà Nội), trong thời AI, học sinh không nên chạy theo các ngành "hot" nhất thời mà cần lựa chọn những ngành có khả năng phát triển bền vững và dài hạn.

Để biết bản thân thật sự yêu thích ngành nghề nào, học sinh cần xác định sở thích, điểm mạnh và giá trị cá nhân ẢNH: THANH NAM

Quan trọng hơn, học sinh phải nhìn nhận AI không phải là một đối thủ cạnh tranh mà như một công cụ, kỹ năng mới, cùng song hành và phát triển.

Ông Hưng viện dẫn báo cáo The Future of Jobs (2023) của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF), đến năm 2027 có khoảng 23% công việc toàn cầu hiện tại sẽ biến mất hoàn toàn do tác động từ AI và công nghệ tự động hóa. Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cũng dự đoán hơn 40% công việc lặp đi lặp lại, thiếu tính sáng tạo sẽ có nguy cơ bị AI thay thế hoàn toàn trong vòng 10 năm tới.

"Những con số này không nhằm gieo rắc nỗi sợ, mà để nhắc nhở người trẻ rằng sự thay đổi đã bắt đầu, việc thích nghi không còn là lựa chọn, mà là điều kiện sống còn. Trong bối cảnh ấy, người trẻ cần nhìn sâu vào nội tại, nhận thức rõ điểm mạnh thực sự của bản thân, những kỹ năng AI khó lòng thay thế hoàn toàn. Chọn ngành nghề lúc này chính là chọn phát triển bản thân trên nền tảng các kỹ năng con người độc đáo, song song với việc ứng dụng AI như một công cụ đắc lực. Khi chủ động song hành cùng AI sẽ tránh nguy cơ bị đào thải mà còn chủ động định hình sự nghiệp bền vững trong một tương lai biến động và khó đoán định", ông Hưng chia sẻ thêm.

Còn ông Lê Thế Đức, cố vấn marketing và công nghệ, Công ty cổ phần Kiềm Saphia (Hà Nội), cho rằng cần phải dành cho AI một cái nhìn công bằng.

Học sinh nên làm quen với các công cụ AI ẢNH: THANH NAM

"Vì vốn dĩ sự xuất hiện hay biến mất của một ngành hay nhóm ngành đã hiển hiện không ngừng từ trước đến nay, chứ không phải xuất hiện trong thời AI. Những năm 2000 đã từng có "kỷ nguyên DotCom" (từ chỉ các công ty sử dụng internet là nền tảng chính trong hoạt động kinh doanh - PV), ngành công nghệ thông tin trở thành thời thượng. Rồi theo cùng với sự phát triển của thị trường, lần lượt: kế toán, ngân hàng, bất động sản, hay mới đây là nghề bán hàng online, KOL, KOC… "lên ngôi", thu hút không ít người trẻ lựa chọn", ông Đức nói.

Ông Đức cho rằng người trẻ chắc chắn cần phải học cách thích nghi, cách tiến hóa nhanh hơn AI, bằng cách rèn luyện năng lực lãnh đạo và năng lực sáng tạo càng sớm, càng nhiều sẽ càng tốt. Bởi đây chính là hai thứ mà hiện tại AI chưa có khả năng tự động làm được.

Theo ông Đức: "Thay vì lo lắng xem AI có "cướp việc" hay không, hoặc vò đầu bứt tóc nghĩ xem ngành nào là bền vững, thì cần đi từ cái gốc. Bạn trẻ cần nghĩ xem có thể cống hiến và mang lại giá trị gì cho xã hội, rồi chọn nghề và phát triển từ cái gốc đó. Bởi vì dù là AI hay bất kỳ công nghệ đột phá nào xuất hiện trong tương lai, thì cũng nhằm mục đích phục vụ cho nhân loại. Vậy nên trong thời AI ngày nay, người trẻ hãy hòa mình vào dòng chảy phát triển của công nghệ, tận hưởng những giá trị nó đem lại, tận dụng AI phục vụ cho việc học, giúp công việc trở nên tốt hơn".

Ông Phạm Đức Long, người sáng lập và là Giám đốc điều hành Công ty TNHH thương mại dịch vụ vi tính Sao Mai (TP.HCM), cho rằng trong thời đại AI phát triển mạnh mẽ, một số ngành nghề sẽ có cơ hội bứt phá, nhiều triển vọng.

"Có thể kể như: khoa học dữ liệu, bảo mật dữ liệu, kỹ thuật AI, an ninh mạng, phát triển phần mềm và kỹ sư AI, kỹ sư robot, chuyên gia y tế ứng dụng AI, sản xuất thuốc và vật liệu y sinh, phân tích dữ liệu kinh doanh, sáng tạo nội dung, tư vấn và đào tạo kỹ năng cá nhân…", ông Long gợi ý.

Theo Thanh Nam/ Thanh niên

https://thanhnien.vn/chon-nganh-nghe-thoi-ai-co-nen-chay-theo-cac-nganh-hot-185250327203622534.htm